top of page

WSPARCIE DZIECI I MŁODZIEŻY

DZIECI i MŁODZIEŻY: Witamy

WSPARCIE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY

"Co mam teraz robić? Co mam powiedzieć mojemu dziecku." (Radek)

żródło: Dziewit, D. (2020). Kiedy odchodzą..., Warszawa: BDM Edu.

Poznanie doświadczenia Pozostawionych jest szczególnie istotne ze względu na wpływ, jaki samobójcza śmierć bliskiej osoby odgrywa w procesie kształtowania się tożsamości (zwłaszcza w przypadku dzieci samobójców (za: Parker, 2014) oraz poczucia własnej wartości pozostawionych członków rodziny (Cain, 1972 za: Al-Mabuk, Downs, 1996). Z tego powodu istotne jest niezacieranie śladów samobójstwa w rodzinie. Znaczenie pozostania wysłuchanym oraz pozyskania rzetelnej wiedzy na temat charakterystyki procesu przez który przechodzą bliscy samobójców, podkreśla wypowiedź Christophera Lukasa, autora książki „Sailent Grief”, którego matka odebrała sobie życie, gdy miał 6 lat. Wiedza o tym samobójstwie została mu przekazana w wieku 16 lat, ale dopiero po wielu latach zdał sobie sprawę ze specyfiki swoich dotychczasowych doświadczeń oraz tego, w jaki sposób przebiegał proces adaptacji do życia po samobójstwie (por. Roston, 2017), którego nieświadomie był uczestnikiem


Dlaczego, po ponad 40 latach od śmierci mojej matki, nikt nigdy nie powiedział mi, że to przez co przechodziłem było częścią tego, czego doświadcza większość Pozostawionych? To mogłoby mi pomóc”(Lukas, 2007, s. 20)

DZIECI i MŁODZIEŻY: Usługi

WSPARCIE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY

Czy rozmawiać?

Decyzja o przekazaniu (lub nie) prawdy o samobójczej śmierci bliskiego zawsze zależy od aktualnych możliwości opiekunów. Prowadzenie takiej rozmowy wymaga nakładów emocjonalnych, które nie każdy potrafi ponieść. Często niezbędne jest wsparcie najbliższych osób, które pomogą nam przekazać informację o stracie.

Rozważając przekazanie prawdy o samobójczej śmierci bliskiego, opiekunowie mają na uwadze poniższe kwestie:

→ przeciwdziałanie samotności przeżywania straty przez dziecko


Myślę, że w tamtym czasie z pewnością byłem dostatecznie duży, by rozumieć czym jest śmierć. Chociaż ja starałem się po prostu zrozumieć, w jaki sposób pewne rzeczy się zmienią, jak to będzie, czy będę za nią tęsknił. Nie mówiłem o tym za bardzo, tylko dużo myślałem o tym, zastanawiając się co się stanie, dlaczego to się stało. Nigdy o nic nie zapytałem.

→ ograniczenie ryzyka poznania prawdy przez dziecko w sytuacji, gdy sposób jej przekazania nie będzie dostosowany do wrażliwości, kompetencji emocjonalnych ani zakresu wiedzy o świecie dziecka (informacja przekazana przez rówieśników, sąsiadów, innych członków rodziny, podsłuchana)

→ próba uniknięcia doświadczenia silnego poczucia winy przez dziecko w związku z (charakterystycznym dla wczesnych etapów rozwoju) myśleniem magicznym:
Byłem zły na tatę, wtedy on zachorował i umarł” (Lukas, 2007, s. 39).  (por. poczucie winy suicide survivors (Hawton, Simkin, 2003)

→ żałoba odroczona

→ poczucie zostania oszukanym

W chwili poznania prawdy, muszą bowiem runąć ugruntowane przekonania dziecka na temat śmierci bliskiego – wszystkie znaczenia, jakie nadał tej śmierci oraz to, jaki miała wpływ na jego życie.

DZIECI i MŁODZIEŻY: Usługi

WSPARCIE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY

Jak rozmawiać i jak towarzyszyć dziecku?

Rozmawianie o tym, co się wydarzyło, to szansa udzielenia odpowiedzi na wszelkie pytania (w zakresie adekwatnym dla wieku dzieci i ich możliwości zrozumienia) oraz upewnienia się, że właściwie zrozumiały to, co zostało im przekazane. To także szansa zapewnienia ich, że wina nie leży po ich stronie. Najlepiej jeżeli to rodzic przekazuję tę wiedzę dziecku– jeśli to nie jest możliwe, należy poprosić o poprowadzenie rozmowy kogoś, kogo darzą zaufaniem.

Jeżeli wcześniej przekazano dziecku już inną informację na temat śmierci bliskiego, można powrócić do tematu, wyjaśnić swoje motywacje i przekazać prawdę. Przykładowo, możesz powiedzieć coś w stylu: „Wiesz, powiedziałam ci, że twój tata miał wypadek i dlatego nie żyje. Cóż, przemyślałam to i chciałabym ci powiedzieć nieco więcej o tym jak umarł. Kiedy to się wydarzyło nie wiedziałam co powiedzieć, byłam w ciężkim szoku. Teraz chciałabym, byś wiedział, co tak naprawdę wydarzyło się tamtego dnia”.

Emocje doświadczane przez dzieci i młodzież są równie zróżnicowane i intensywne, co przeżycia dorosłych, niemniej mogą potrzebować pomocy w rozpoznaniu i wyrażeniu swoich uczuć. Być może jest to pierwszy raz, gdy ktoś, kogo znali, umarł i sama idea śmierci jest dla nich nowa. Zrozumienie samobójstwa może być przytłaczająco trudne i dezorientujące.

Znaczne trudności może przysparzać im nawet płacz: nie oznacza to, że nie odczuwają niepokoju w równym stopniu co osoba, która nie może przestać płakać. Sposób, w jaki dzieci przeżywają żałobę jest często opisywany jako „skakanie przez kałużę”, np. szybkie przejście od ogromnego niepokoju do aktywności fizycznej. To normalne.


Sposób wyrażania niektórych uczuć może być zróżnicowany ze względu na wiek dziecka i odpowiadające mu umiejętności samopoznania. Często dzieci, które przeżywają żałobę z powodu samobójstwa odczuwają, że w pewnym sensie to one są winne – czegoś, co zrobiły lub czego nie zrobiły; czegoś, co powiedziały lub nie powiedziały. Z tego powodu, istotne jest nieustanne obdarzanie ich potrzebnym wsparciem oraz jasne przekazywanie, że w żaden sposób nie miały wpływu na decyzję zmarłej, bliskiej osoby.




Bardzo ważne jest również, aby udzielić dzieciom wsparcia w kwestii odpowiadania na pytania kierowane do nich przez innych ludzi. Ich znajomi oraz inne (nawet bliskie) osoby mogą być bardzo bezpośrednie i dociekliwe. Pomóż im odnaleźć słowa, których wypowiedzenie będzie dla nich komfortowe, np. „Moja siostra umarła. To bardzo smutne i trudne. To było samobójstwo. Nie pytaj mnie proszę o żadne inne informacje. Jeśli będę gotowy kiedyś o tym rozmawiać, powiem ci o tym”.

DZIECI i MŁODZIEŻY: Usługi
bottom of page