EMOCJE

Analizując, deklarowane przez bliskich popełniających samobójstwo trudności przeżywania tej śmierci, można dostrzec, jak wielu z nich podkreśla potrzebę konfrontowania się z poczuciem winy. W literaturze podkreśla się, że są oni bardziej narażeni na uwikłanie w samooskarżenia, częściej dotyka ich poczucie winy oraz przekonanie, że mogli zapobiec tej śmierci (Hawton, Simkin, 2003). Obraz ich doświadczenia uzupełniają doniesienie z badań
McIntosha, który zauważył, że pozostawieni bliscy częściej deklarują również, że ich rodzina była obwiniana o samobójczą śmierć oraz sami są bardziej skłonni obwiniać innych o przeżywaną stratę (McIntosh, Kelly, 1992). Zauważono, że podejmowanie prób obciążenia innych odpowiedzialnością za traumatyczne wydarzenie może wywierać korzystny wpływ na ich przeżywanie samobójstwa bliskiego, gdyż pozwala zredukować własne poczucie winy, zmniejsza ryzyko rozwoju objawów stresu pourazowego (PTSD) oraz umożliwia zachowanie poczucia własnej wartości (Miller, Poerter, 1983). Jednocześnie, próba opisania samobójczej śmierci jako zjawiska wykraczającego poza obszar wpływu najbliższych, może powodować u nich poczucie posiadania braku kontroli nad wydarzeniami w ich życiu. Wywiera to wpływ na ich doświadczenie poczucia bezpieczeństwa, związane z wiarą w przewidywalność, uporządkowanego świata, w którym tylko niekiedy mają miejsce negatywne zdarzenia (Jan off-Bulman, 1992).

SMUTEK

Dążąc do zrozumienia specyfiki przeżywania samobójczej śmierci, Barett i Scott (1990) wyodrębnili 4 rodzaje reakcji, które towarzyszą bliskim osób, które odebrały sobie życie. Pierwszą z nich, która łączy to doświadczenie z przeżywaniem śmierci z przyczyn naturalnych, jest reakcja krótko po stracie, dla której charakterystyczne jest silne pobudzenie emocjonalne i towarzyszące mu objawy fizyczne (płacz, pobudzenie, niepokój i inne symptomy, właściwe dla pozostawania w fazie szoku po doświadczeniu utraty (por. Sanders, 2001). Następne, wyodrębnione przez tych Autorów, charakterystyki doświadczenia pozostawionych bliskich, to reakcja w odpowiedzi na „nienaturalność” i nagłość samobójczej śmierci. Charakterystyki te łączą doświadczenie samobójstwa bliskiego z przeżyciem innych rodzajów tragicznej śmierci (m.in. ofiary morderstwa, nieszczęśliwego wypadku, katastrofy naturalnej). Ostatecznie, w swojej koncepcji Barett i Scott odwołują się również do reakcji bliskich samobójców, która odpowiada towarzyszącemu im poczuciu porzucenia i odrzucenia.
Poczucie porzucenia może wiązać się, z obserwowanym - silniejszym niż u innych żałobników- doświadczeniem smutku i stresu u bliskich samobójców (m.in. za: Parker, 2014). Ponadto, Jordan (Jordan, 2001) zauważa, że istotną różnicą pomiędzy doświadczeniem śmierci naturalnej i śmierci samobójczej jest trudność nadania znaczenia tej stracie, przypisania jej sensu. Uzasadnienia tej trudności być może można poszukiwać właśnie w spostrzeżeniu, że w przeciwieństwie do innych rodzajów straty (np. przewlekła choroba, wypadek, morderstwo, śmierć w wyniku katastrofy naturalnej), przeżywający samobójstwo muszą konfrontować się z myślą, że bliski sam odebrał sobie życie, postanawiając ich pozostawić.

DOŚWIADCZENIE WSTYDU

Zauważono również, że bliscy zmarłych częściej odczuwają wstyd związany z doświadczeniem samobójczej śmierci bliskiego, niż osoby, które przeżyły inny rodzaj śmierci członka rodziny (wypadek, przewlekła choroba) (Grad, Zavasnik, 1999). Badacze sugerują, że doświadczenie to dotyka zwłaszcza rodziców dzieci, które popełniły samobójstwo, gdyż konfrontują się oni z myślą/ opinią, że nie sprawdzili się w roli opiekuna (Rando, 1985). Doświadczenie wstydu związane jest ze społecznym napiętnowaniem tego rodzaju śmierci oraz tendencją do poszukiwania osób odpowiedzialnych za zgon – co istotnie różni ten sposób odbioru śmierci od powszechnie podzielanych rodzajów percepcji śmierci z przyczyn naturalnych (Sveen, Walby, 2007). Ten sposób postrzegania samobójstwa prowadzi do sytuacji, w której jedna trzecia ofiar samobójczej śmierci bliskiej osoby, żyje w poczuciu społecznego potępienia (Solomon, 1983).

GNIEW

Jednak doświadczenie odrzucenia nie jest przeżywane wyłącznie jako niepokój i przygnębienie, związane z odtrąceniem. Niejednokrotnie decyzja samobójcy budzi sprzeciw i poczucie krzywdy u pozostawionych bliskich. Autor pracy Sailent Grief, który przeżył samobójstwo matki, opisując kolejne etapy przeżycia samobójczej śmierci, najpierw wymienia kolejno: szok, zaprzeczenie i gniew (Lukas, 2007, s. 37). Analizując, cytowane w pracy, wypowiedzi bliskich samobójców, możemy wyróżnić różne znaczenia gniewu w kontekście przeżywania tej utraty (Lukas, 2007, s. 37 - 43). Niekiedy gniew może wiązać się z ambiwalentnymi uczuciami, które łączyły bliskiego z samobójcą przed jego śmiercią. Gniew może być również wyrazem żalu i niezgody na tę śmierć. Ponadto, może występować również, gdy samobójstwo jest traktowane jako wyraz odwetu, zemsty na pozostawionych (Harwood, Hawton, Hope, Jacoby, 2002).
W literaturze występuje stosunkowo niewiele badań poświęconych doświadczeniu gniewu po samobójstwie bliskiego, czego sugerowaną przyczyną jest brak aprobaty społecznej dla wyrażania tej emocji w kontekście przeżywania żałoby.